ŚREDNIOWIECZNE MIASTO

Początki średniowiecznych miast

Początki większości współczesnych polskich miast sięgają średniowiecza. Część z nich powstała z przekształcenia podgrodzi, które znajdowały się w pobliżu grodów i zamków. Zamieszkiwali je rzemieślnicy i kupcy. W miasta przekształciły się też osady, leżące na skrzyżowaniach szlaków handlowych. Odbywały się w nich regularnie targi, gdzie kupcy sprzedawali swoje towary. 

Dokument lokacyjny miasta Kraków z XIII wieku wystawiony przez księcia Bolesława Wstydliwego.

Lokacja miast

Wiele miast zostało założonych w nowych miejscach, gdzie nikt wcześniej nie mieszkał. Takie miasta były tworzone na ustalonych zasadach. Zasadźca zawierała z właścicielem ziemi umowę - dokument lokacyjny, która określała prawa i obowiązki mieszkańców. Wybierano miejsce, w którym miał się znajdować rynek i wytyczano układ ulic i działki pod kamienice.

Prawo magdeburskie (od niemieckiego miast Magdeburg). Na tych zasadach powstało miasto Kraków. W centrum miasta wyznaczano prostokątny rynek, a następnie regularną siatkę ulic.

Prawo lubeckie (od portowego miasta Lubeka w Niemczech). Tak powstały miasta nadmorskie, np. Gdańsk, Elbląg, gdzie funkcję rynku pełniła szeroka ulica biegnąca od centrum miasta do portu. 

Wśród kupców i rzemieślników

W miastach mieszkali kupcy i rzemieślnicy o różnych specjalizacjach, np. szewcy, piekarze, tkacze, czy rzeźnicy. Byli skupieni w organizacjach zwanych cechami, która dbała o wykształcenie czeladników i odpowiednią jakość towarów.

 

Jak myślisz, który z nich jest mistrzem?

Każdy z rzemieślników musiał nauczyć się swojego fachu pod okiem mistrza, który był właścicielem danego warsztatu pracy. Chłopak, który przygotowywał się do egzaminu nazywany był terminatorem 😉 A dlaczego? Tajemnicę zdradzę Wan na lekcji online. Jak już uczeń zdał egzamin, to zostawał czeladnikiem, a gdy nabrał doświadczenia mógł otworzyć swój zakład i zostać mistrzem dla pozostałych rzemieślników. 

Źródła grafik: www.edpodreczniki.pl

Średniowieczna wieś

Chłopi w średniowieczu 

Wraz z rozwojem systemu feudalnego wolni dotąd chłopi stawali się zależni od pana feudalnego nie tylko jako od właściciela roli, którą użytkowali, ale także jako od przedstawiciela władzy publicznej – popadali więc w poddaństwo.  Byli zobowiązani do uiszczania renty feudalnej:  
☑  czynsz – opłata za dzierżawę własnej działki (we wsiach lokowanych na prawie niemieckim);
☑ danina - oddawanie na rzecz pana części płodów rolnych; 
☑ pańszczyzna – bezpłatna praca na rzecz feudała (popularna w Europie Środkowo-Wschodniej) 

Średniowieczna wieś

☑ nowe narzędzia, które usprawniały pracę: żelazne pługi, żelazne podkowy dla koni, kosy, brony, siekiery;  
☑ nowy sposób uprawy ziemi: trójpolówka – podział pola na trzy części; na dwóch siano zboże jare i ozime, a jedna leżała odłogiem;  
☑ zasiedlano nowe obszary i zakładano nowe wsie;  
☑ pozyskiwano obszary ziemi pod uprawy (karczowanie lasów, osuszanie bagien);