KLASA 5 Sparta i wojny z Persami

Lekcja 

Temat: Sparta i wojny z Persami

Sparta leżała na Peloponezie w krainie zwanej Lakonią. mieszkańcy Sparty byli wojownikami i nie zajmowali się polityką, dyskusjami filozoficznymi i poezją tak jak inni Grecy. Wręcz przeciwnie! Mówili krótko i na temat, stąd dzisiaj zwięzłą i konkretną odpowiedź nazywamy wypowiedzią lakoniczną, od Lakonii, z której pochodzili Spartanie.

Społeczeństwo Starożytnej Sparty

 
Jedną z najważniejszych greckich polis była Sparta, położona w Lakonii, na południu Peloponezu. Sparta wyrosła na prawdziwą potęgę w VII w. p.n.e. dzięki podbiciu sąsiedniej Mesenii i opanowaniu Peloponezu, stając się największym terytorialnie greckim państwem.

Społeczeństwo Spartan opierało się na zawodowych żołnierzach‑obywatelach. Najważniejsza dla ich była służba wojskowa, nie poświęcali zbyt dużo czasu na edukację, filozofie, sztukę i kulturę. Mieszkańcy podbitych przez Spartan terenów, zwani helotami, zostali pozbawieni praw i otrzymali status państwowych niewolników. Ich ziemie zostały rozdzielone pomiędzy Spartan, ale to heloci nadal ją uprawiali i regularnie przekazywali swoim panom zbiory. Dzięki temu sami Spartanie nie musieli pracować. Ich jedynym zajęciem było doskonalenie wojennych umiejętności i dbanie o sprawność fizyczną.

Żyjący dookoła osad Spartan periojkowie nie mieli żadnych praw politycznych, ale byli wolni. Zajmowali się głównie rzemiosłem, handlem, rybołówstwem i żeglugą.

Spartańskie wychowanie   

 

Podstawowym celem wychowania w Sparcie było jak najlepsze przygotowanie militarne. Wszyscy obywatele podlegali surowym zasadom. Mieli być bezwarunkowo posłuszni i lojalni względem swojego państwa. Prawdopodobnie w wieku 12 lub nawet 7 lat chłopcy opuszczali rodzinne domy i przenosili się do koszar, w których mieszkali do 30. roku życia. Nad ich edukacją i wyszkoleniem wojskowym czuwało państwo. Członkowie geruzji wybierali spośród noworodków te, które były najsilniejsze. Tylko one miały prawo do istnienia. Słabe i chorowite porzucano na pewną śmierć. Warunki życia w koszarach były niezwykle trudne, a zasady tam panujące – bardzo surowe. Stąd gdy dziś używamy wyrażeń takich jak „spartańskie wychowanie” czy „spartańskie warunki”, mamy na myśli – w pierwszym wypadku – model wychowania, w którym nadrzędną rolę odgrywa dyscyplina i karność, a w drugim – brak wszelkich wygód i zbytków.

Spartanie nazywali siebie „równymi” - "homoioi". Oznaczało to, że wszyscy, zarówno jako żołnierze, jak i jako obywatele, mieli takie same uprawnienia we wszelkich dziedzinach życia. Tradycją spartańską były również wspólne posiłki żołnierzy z danego oddziału syssitie.  Dla Spartanina to żołnierze, z którymi wspólnie walczył, a nie rodzina, byli najważniejszymi osobami w życiu.

Wojownicy starożytnej Grecji

Zapoznaj się z infografiką w podręczniku na stronie 53. Zwróć uwagę na charakterystyczne uzbrojenie hoplitów i szyk bojowy zwany falangą. 

Grecki wojownik HOPLITA

Szyk bojowy FALANGA

 

Ustrój - oligarchia spartańska

 
Rządy w Sparcie sprawowali dwaj dziedziczni królowie (diarchia), którzy dowodzili wojskiem w czasie wojny i pełnili funkcje kapłańskie, składając bogom ofiary.

Królowie i 28 doświadczonych Spartan powyżej 60. roku życia tworzyli geruzję, czyli radę starszych. Była ona odpowiedzialna za przygotowywanie projektów ustaw, które następnie poddawano pod głosowanie zgromadzeniu wszystkich Spartan, którzy ukończyli 30 lat. Tak naprawdę to najważniejsze decyzje w Sparcie podejmowali dwaj królowie i rada starszych, stąd ustrój Sparty nazywamy oligarchią, bo władzę sprawowała niewielka, uprzywilejowana grupa ludzi.

Zgromadzenie ludowe wybierało członków rady, a ponadto wyznaczało na jeden rok pięciu ważnych urzędników zwanych eforami. Sprawowali oni nadzór nad królami, opracowywali wnioski, nad którymi obradowało zgromadzenie, oraz czuwali nad poprawnym przebiegiem wychowania dzieci i młodzieży. Podczas zgromadzenia ludowego w Spartiaci nie mogli się wypowiedzieć, ani zaproponować zmiany prawa, tak jak obywatele w Atenach. Ich rola ograniczała się tylko do zatwierdzenia lub odrzucenia proponowanych przez radę starszych zmian. 

 

Polecenie 1 👀💭📝

Na podstawie przeczytanego tekstu i informacji w podręczniku na stronie 50 opisz etapy wychowania spartańskiego:

a) dzieciństwo do 7 roku życia

b) surowe wychowanie po 7 roku życia

c) służba wojskowa po 20 roku życia

d) uzyskanie praw obywatelskich po 30 roku życia 

Możesz zadanie przygotować w formie tabeli.