KLASA 8 Polityka zagraniczna II Rzeczpopolitej
Lekcja
Temat: Polityka zagraniczna II Rzeczpospolitej
Łamanie traktatu wersalskiego przez Niemcy
✔ 16 kwietnia 1922 r. układ w Rapallo koło Genui sowiecka Rosja i Niemcy zawarły układ, na mocy którego zrzekły się wzajemnych roszczeń finansowych. W lipcu tego roku do umowy dołączono tajny aneks o współpracy wojskowej będący zagrożeniem dla tzw. ładu wersalskiego w Europie.
✔ 16 października 1925 r. został zawarty układ w Locarno pomiędzy Francją i Niemcami dotyczący nienaruszalności granicy między obydwoma państwami. Układ ten pozwolił Niemcom na powrót do pozycji mocarstwowej i stanowił dla nich ciche przyzwolenie dla przyszłej rewizji granic z Polską i Czechosłowacją.
Zamach majowy 1926 i polityka Międzymorza
W maju 1926 r. drogą zamachu stanu władzę przejął Józef Piłsudski, który wprowadził istotne zmiany w kierunkach i koncepcjach polskiej polityki zagranicznej. Pod rządami marszałka Polska podjęła próbę realizacji projektu Międzymorza, który zakładał budowę sojuszniczego bloku państw Europy Środkowo‑Wschodniej pomiędzy Morzem Bałtyckim a Morzem Czarnym. Piłsudskiemu nie udało się jednak w pełni zrealizować tej koncepcji, mimo dobrych relacji z Łotwą, Rumunią i Węgrami. Na przeszkodzie stały liczne konflikty graniczne w regionie, np. Polski z Litwą i Czechosłowacją oraz spór Rumunii z Węgrami o Siedmiogród. Polska dyplomacja starała się także osłabić Związek Sowiecki poprzez tzw. ruch prometejski, czyli wspieranie dążeń niepodległościowych narodów ujarzmionych przez Moskwę, m.in. ruchów ukraińskich i kaukaskich. Prometeizm miał jednak nikłe szanse powodzenia ze względu na rosnącą potęgę ZSRS pod rządami Stalina oraz stosunkowo szczupłe zasoby materialne Polski.
Sensacyjny zwrot i polityka równych odległości
Piłsudski jeszcze w początkach niepodległości sceptycznie odnosił się do sojuszu z Francją i nie wierzył w skuteczność Ligi Narodów. Dlatego ostatecznie zdecydował się na unormowanie stosunków z ZSRS i Niemcami przy zachowaniu sojuszu z Paryżem. W 1932 r. Polska podpisała układ o nieagresji z ZSRS. Kiedy w 1933 r. władzę przejął Hitler, Piłsudski zaproponował Francji wojnę prewencyjną z Niemcami. Odmowa Paryża skłoniła go do szukania porozumienia z Berlinem. Również nowym, nazistowskim władzom Rzeszy zależało na poprawie relacji z Polską. Hitler otwarcie głosił wrogość wobec komunizmu, co osłabiło relacje Niemiec z ZSRS. Ponadto Führer potrzebował czasu, aby umocnić swoją pozycję w kraju i zdobyć uznanie na arenie międzynarodowej. 26 stycznia 1934 r. władze obu krajów podpisały układ o niestosowaniu przemocy we wzajemnych stosunkach na okres dziesięciu lat.
Politykę Piłsudskiego wobec ZSRS i III Rzeszy określa się mianem równowagi sił. Polegała ona na utrzymywaniu poprawnych stosunków z dwoma najsilniejszymi sąsiadami przy jednoczesnym zachowaniu równego dystansu i do Sowietów, i do nazistów. Marszałek uważał, że zbytnie zbliżenie do któregoś z mocarstw sprowokuje agresję ze strony drugiego. Przewidywał jednak, że na dłuższą metę balansowanie pomiędzy dwoma silnymi sąsiadami nie zagwarantuje Rzeczypospolitej bezpieczeństwa: Polska siedzi teraz na dwóch stołkach. To nie może trwać długo. Musimy wiedzieć, z którego naprzód spadniemy i kiedy – powiadał. Polityka równowagi miała dać Polsce czas na umocnienie państwa na arenie międzynarodowej oraz wzmocnienie sił zbrojnych. Piłsudski zmarł 12 maja 1935 r., a założenia jego polityki wobec ZSRS i Niemiec realizował Józef Beck. W 1937 r. Rzeczpospolita podpisała nawet z Niemcami deklarację gwarantującą prawa mniejszościom narodowym. Zgodnie z polityką równowagi Beck odrzucał jednak niemieckie propozycje zawiązania ściślejszej współpracy przeciwko ZSRS. Jednocześnie, aby nie prowokować Niemców, odmawiał akcesu do układów i paktów, które zakładały udział Sowietów.
Sojusze i układy Rzeczypospolitej w okresie międzywojennym
Czas na film 😐🎬🎥 Czy można było inaczej?
Pakt Ribbentrop - Mołotow 23 sierpnia 1939
Kalendarium wydarzeń - sierpień 1939
22 sierpnia
Adolf Hitler wydaje swoim wojskom rozkaz ataku na Polskę w dniu 26 sierpnia 1939 r. zgodnie z „Fall Weiss” („plan biały”). Z Prus Wschodnich, z Pomorza Zachodniego z Dolnego Śląska, z Górnego Śląska na Katowice i Pszczynę. „Zniszczenie Polski jest naszym pierwszym zadaniem. Celem musi być nie dotarcie do jakiejś oznaczonej linii, lecz zniszczenie żywej siły. [...] Bądźcie bezlitośni. Bądźcie brutalni. [...] Prawo jest po stronie silniejszego. Trzeba postępować z maksymalną surowością [...] Obecnie tylko na wschodzie umieściłem oddziały SS Totenkopf, dając im rozkaz nieugiętego i bezlitosnego zabijania kobiet i dzieci polskiego pochodzenia, bo tylko tą drogą zdobyć możemy potrzebną nam przestrzeń życiową”
23 sierpniaWizyta Joachima von Ribbentropa w Moskwie i podpisanie w obecności Józefa Stalina tzw. paktu Ribbentrop–Mołotow, będącego de facto wstępem do kolejnego rozbioru Polski – podział sowieckiej i niemieckiej strefy wpływów przez terytorium Rzeczypospolitej wzdłuż linii rzek Narew, Wisła i San.
25 sierpnia
Ambasador RP Edward Raczyński i szef brytyjskiej dyplomacji lord Edward Halifax podpisują w Londynie układ sojuszniczy.
26 sierpnia
Na wieść o zawarciu polsko-brytyjskiego sojuszu Hitler odwołuje rozkaz ataku na Polskę. W rejonie przełęczy Jabłonkowskiej i granicznej stacji Mosty na Zaolziu dochodzi do starć Wojska Polskiego z niemieckimi dywersantami. Niemcy przepraszają za ten incydent.
29 sierpnia
Władze polskie podejmują decyzję o powszechnej mobilizacji, a następnie ją odwołują pod naciskiem Zachodu.
30 sierpnia
Ponowne ogłoszenie mobilizacji przez Polskę. Wykonanie planu „Peking” ("Pekin"). Gdynię-Oksywie opuszczają trzy polskie niszczyciele: ORP „Błyskawica”, ORP „Burza” i ORP „Grom”, aby 1 września 1939 r. dotrzeć do Wielkiej Brytanii. Celem operacji było uratowanie najlepszych polskich okrętów wojennych od niechybnego zniszczenia na Bałtyku.
| Czas na film | Pakt Ribbentrop-Mołotow w 5 minut | |
Komentarze
Prześlij komentarz