Nie wszystko, co przeczytasz, jest prawdą - dezinformacja w historii i dziś

 

Czym jest dezinformacja?

Dezinformacja to rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji, które mają wprowadzać ludzi w błąd. Czasem ktoś robi to specjalnie, aby osiągnąć korzyści (np. polityczne, społeczne, finansowe), a czasem ludzie nieświadomie przekazują fałszywe wiadomości, bo nie sprawdzili ich prawdziwości.

Rodzaje dezinformacji:

✅ Dezinformacja celowa – ktoś specjalnie wymyśla lub zmienia informacje, żeby np. zmanipulować innych lub osiągnąć swoje cele.

✅ Misinformacja (niezamierzona dezinformacja) – ktoś przekazuje nieprawdziwe informacje, ale nie robi tego specjalnie, tylko dlatego, że nie zna prawdy.

✅ Malinformacja (złośliwe wiadomości) – ktoś przekazuje prawdziwe informacje, ale robi to z zamiarem zaszkodzenia komuś (np. upublicznienie prywatnych e-maili, żeby kogoś ośmieszyć).

---

Gdzie można spotkać dezinformację?

Dezinformacja może pojawić się wszędzie – w internecie, telewizji, gazetach, a nawet na plakatach czy w rozmowach.

Często jest rozpowszechniana przez:

• Trolle – osoby, które w internecie specjalnie prowokują, wyśmiewają i obrażają innych, często po to, żeby wzbudzić emocje lub zamieszanie.

• Boty – automatyczne konta w internecie, które udają prawdziwych ludzi i masowo rozpowszechniają określone treści, żeby wydawało się, że są popularne.

• Liderów opinii – znane osoby w internecie (np. blogerzy, eksperci), których zdanie ma wpływ na innych. Mogą nieświadomie lub celowo przekazywać fałszywe informacje.

• Polityków – ich wypowiedzi często są wykorzystywane do dezinformacji, zwłaszcza gdy społeczeństwo jest podzielone.

• Zwykłych użytkowników internetu – my wszyscy możemy nieświadomie przekazywać nieprawdziwe informacje, jeśli nie sprawdzimy ich źródła.

• Media – telewizja, radio, gazety, portale internetowe. Nawet dziennikarze czasem nie sprawdzają dokładnie informacji, co może prowadzić do dezinformacji.

   

---

Dlaczego to niebezpieczne?

Dezinformacja może:

• Zmienić czyjąś opinię lub zachowanie.

• Wzbudzić niepotrzebny strach, złość lub podziały między ludźmi.

• Ułatwić manipulowanie społeczeństwem przez osoby lub grupy, które chcą coś osiągnąć.

   

  KODEKS DOBRYCH PRAKTYK 

  ✅ Rozpoznawanie dezinformacji:

• Zachowanie czujności wobec treści wzbudzających silne emocje.

• Weryfikacja źródeł informacji i ich wiarygodności.

• Oddzielanie faktów od opinii, spekulacji i plotek.

• Uważność wobec zmanipulowanych zdjęć, filmów i wyrwanych z kontekstu cytatów.

✅ Monitoring treści dezinformacyjnych:

• Analiza zasięgów, interakcji, kont zaangażowanych w rozprzestrzenianie narracji.

• Weryfikacja metod działania (boty, trolle, manipulacje kontekstem).

• Pogłębiona analiza jakościowa, nie tylko statystyki.

✅ Informowanie o dezinformacji:

• Jasne oznaczanie szkodliwych treści.

• Unikanie aktywnego promowania fałszywych narracji (np. przez linki bez zabezpieczeń).

• Podawanie wiarygodnych źródeł i rzetelnego kontekstu.

• Szybka reakcja i zgłaszanie treści do odpowiednich instytucji i platform.

✅ Przeciwdziałanie dezinformacji:

• Fact-checking – systematyczna weryfikacja informacji.

• Edukacja społeczeństwa – kampanie informacyjne, szkolenia, działania w szkołach i miejscach pracy.

• Wysokie standardy medialne – oddzielanie faktów od publicystyki, rzetelność, sprawdzanie źródeł.  

•